Lê Ngọc Hoà
Bạn đã biết được cách phát âm tiếng Anh chuẩn hay chưa? Phát âm tiếng Anh chuẩn là một trong những việc bạn cần phải hoàn thiện để có nền tảng học tốt tiếng Anh. Bởi nó ảnh hưởng rất lớn đến kỹ năng giao tiếp tiếng Anh. Ai cũng biết điều đó nhưng để có cách phát âm tiếng Anh chuẩn lại là một điều không hề dễ dàng.
Trong bài viết này, ieltscaptoc.com.vn sẽ giới thiệu đến các bạn lộ trình học phát âm tiếng Anh chuẩn cho người mới bắt đầu.
Nội dung chính
1. Tầm quan trọng của việc phát âm tiếng Anh chuẩn
Ngày xưa khi mà học tiếng Anh, hẳn bạn sẽ thấy việc đọc tiếng Anh rất khó. Kể cả những câu đơn giản như “Hello, How are you” cũng đã thấy cách đọc khác nhau rồi. Sau đó bạn vô tình nhận ra, nghe tiếng Anh thì bạn cũng không hiểu gì cả, không nghe được vì bộ nhận dạng âm thanh của bạn đang bị sai.
Ví dụ đơn giản: Từ business, lúc đầu mình nghĩ có 3 âm tiết, được đọc là “bi-zi-nít”. Thực tế người anh họ đọc là BIZ-niz: có 2 âm tiết và nhấn vào đầu. Nếu bạn nghe thấy từ này thì bạn sẽ không biết bởi nó chẳng hề nằm trong bộ nhớ âm thanh của bạn. Đó là lý do tại sao những người phát âm “sõi” thì nghe tiếng Anh rất đỉnh.
Trong tiếng Anh có rất nhiều âm mà tiếng Việt không hề có, tiêu biểu như /∫/, /ð/, /θ/…, Kèm theo đó là vô số các hiện tượng biến âm, nuốt âm, ngậm âm…
Một câu đơn giản như “What do you want?” trên thực tế sẽ không bao giờ được nói một cách “tử tế” theo kiểu đánh vần thong thả từng từ một, mà sẽ được “biến tấu” đại khái thành “wa-da-ya-want”_nói liền.
Thì đây chính là lý do tại sao cần học phát âm ngay nếu bạn muốn thoát mất gốc. Phát âm chính là phần giải nghĩa âm thanh, là bộ nhận dạng âm thanh của các bạn từ đây về sau. Phát âm tốt cũng đồng nghĩa với việc khả năng nghe của bạn sẽ lên 1 bậc.
Sự tự tin với tiếng Anh của bạn cũng cao hơn vì nghe gì cũng hiểu, học từ vựng thì không chỉ nhớ cách viết mà còn nhớ được cách đọc tiếng Anh của nó nữa. Bạn sẽ cảm thấy mình được lắng nghe hơn và dần dần sẽ rất thích, tự tin giao tiếp vì bạn nói đến đâu người ta hiểu đến đó.
Đây là thứ các bạn không thể bỏ qua được khi bắt đầu học tiếng Anh. Và mình đảm bảo rằng là khi mà phát âm chuẩn rồi thì tiếng Anh của bạn sẽ lên rất nhanh.
2. Thế nào là cách phát âm tiếng Anh chuẩn?
Trước khi có thể trả lời sâu hơn về cách phát âm tiếng Anh chuẩn là thế nào, hãy cùng phân biệt rõ ràng giữa hai khái niệm: pronunciation và accent.
Pronunciation
Pronunciation là cách chúng ta phát âm các từ vựng. Pronunciation tập trung vào việc phát âm từng âm một: nguyên âm (vowels), phụ âm (consonants), nguyên âm đôi (diphthongs) hay stress (trọng âm).
Ví dụ, từ finance được phát âm là /ˈfaɪnæns/, faɪˈnæns/ hoặc /fəˈnæns/, thì có trọng âm của 2 cách sau rơi vào âm tiết thứ 2 (second syllable), còn ở cách phát âm đầu tiên trọng âm lại rơi vào âm tiết thứ nhất (first syllable).
Accent
Accent là chất giọng của bạn của bạn khi phát âm. Có thể đó là Anh – Anh, Anh – Mỹ, Anh – Úc,…Cũng giống ở Việt Nam có giọng miền Bắc, Trung, Nam, mỗi vùng miền là có giọng đặc trưng riêng: Hà Nội, Huế, Nghệ An,…
Một ví dụ điển hình về accent đó là: Ở đất nước chuột túi Australia, có 3 lớp giọng trong xã hội:
- Cultivated – được dùng bởi 10% dân số và khá giống giọng Anh – Anh.
- Broad – dùng bởi tầng lớp công nhân, nhân viên, những người đi làm và số lượng cũng rơi vào khoảng 10%.
- General – được dùng bởi phần đông người dân.
Nếu bạn phát âm theo một accent chuẩn sẽ khiến người nghe cảm thấy nể bạn hơn “Ô, bạn nói tiếng Anh xịn quá”.
Vậy phát âm chuẩn là gì?
Phát âm chuẩn được hiểu là phát âm (pronunciation) đúng từng âm tiết và rõ ràng mà không phụ thuộc vào chất giọng (accent) của bạn như thế nào. Accent của bạn sẽ giúp việc phát âm của bạn một cách rõ ràng và chính xác.
3. Các lỗi phát âm người Việt thường hay mắc phải
Thật đáng tiếc khi có những bạn khi giao tiếp có ý tưởng hay, lập luận ổn, nhưng tất cả lại chỉ trong phạm vi suy nghĩ mà không thể hiện được cho người đối diện biết chỉ vì phát âm không tự nhiên.
3.1. Lược bỏ âm cuối
Đây là lỗi gặp nhiều nhất trong cách phát âm tiếng Anh của người Việt. Điều này cũng khá dễ hiểu bởi tiếng Việt chúng ta nói tự nhiên, không có hiện tượng “bật hơi” các âm cuối. Vì không phát âm âm cuối nên có thể xảy ra các tình huống hiểu lầm tai hại.
Ví dụ với các từ: wife, wine, white bạn sẽ không thể có cùng một cách phát âm giống nhau.
3.2. Không biết cách đọc phiên âm khi tra từ điển
Đơn giản vì bạn chưa biết và chưa nhớ bảng ký hiệu phiên âm quốc tế IPA. Có một thực tế rằng, hầu hết khi chúng ta tiếp xúc với tiếng Anh từ khi còn tiểu học, ta thường đọc theo những gì sách dạy và theo hướng dẫn thầy cô nhưng thực tế không biết IPA là gì, không được hướng dẫn cụ thể nó là gì.
Điều này gây nên hậu quả đọc tiếng Anh sai mà cũng không hề biết mình đang sai và không biết phải sửa như thế nào?
3.3. Phát âm lẫn lộn giữa các âm tiết
Hệ quả từ việc không nắm rõ về bảng IPA dẫn đến việc cách học phát âm tiếng Anh bị sai lệch các âm tiết. Hoặc đó là bạn “không thể phát âm” chính xác các từ. Dưới đây là một số lỗi điển hình khi người Việt học và luyện phát âm tiếng Anh.
- Lẫn lộn khi phát âm /z/ và /s/.
- Lẫn lộn khi phát âm /s/ và /ʃ/. Ví dụ: She sells seashells by the seashore
- Phát âm sai âm /ð/ thành /z/ hay /d/. Ví dụ: This /ðɪs/
- Phát âm sai /θ/ phát âm thành /t/ hoặc /th/ trong tiếng Việt. Ví dụ: Thank /θæŋk/
- Phát âm các âm /ʒ/ và /dʒ/ bị thay thế bởi /z/. Ví dụ: Television /‘telɪvɪʒn/
3.4. Không nhấn trọng âm/ Nhấn sai trọng âm
Với trọng âm từ: Một từ nhấn sai trọng âm sẽ làm thay đổi nghĩa của từ. Bạn không thể phát âm từ bữa tráng miệng dessert thành sa mạc desert được! Một ví dụ điển hình về việc nhấn trọng âm khiến bạn bấn loạn:
- Photograph
- Photography
- Photographer
- Photographic
Nếu không nắm rõ từng phát âm từng từ thì bạn sẽ bỏ qua việc nhấn trọng âm hoặc nhấn sai khiến người nghe không thể hiểu được.
Với trọng âm câu: Đây được coi là ngữ điệu của câu khi giao tiếp. Người học thường có xu hướng bỏ qua trọng âm câu, nói với giọng “bình bình” mà không tạo điểm nhấn khi nói.
3.5. Nói lưu loát và nói chuẩn
Một số bạn khi học cách phát âm tiếng Anh thường mong muốn mình thật “ngầu” bằng việc bắt chước cách nói y hệt của người bản xứ, khi đó họ có các cách nuốt âm, nối âm,… não bạn sẽ phải xử lý 2 việc cùng 1 lúc: nói sao cho lưu loát và nói chuẩn.
Nhưng để đạt được vậy thì bạn phải theo từng bước mà rất khó để thực hiện cùng 1 lúc cả 2.
4. Nên học phát âm Anh – Anh hay Anh – Mỹ?
4.1. Giọng Anh – Anh hay Anh – Mỹ là gì?
Giọng Anh – Mỹ
Là giọng Mỹ phổ thông (General American). Là giọng thường hay nghe trên đài, TV show, phim ảnh. Giọng phổ thông này được coi là quy chuẩn và nhiều người Mỹ cũng nói giọng đó. Tất nhiên mỗi vùng miền có âm địa phương khác nhau nhưng sự khác biệt không đáng kể.
Giọng Anh – Anh
Giọng chính thống, giọng BBC, giọng của các tầng lớp trên. Và còn được gọi là “Queen’s English”, giọng Nữ Hoàng. Giọng này chỉ được nói bởi thiểu số người Anh nhưng lại là giọng chúng ta nghe nhiều nhất trên phim ảnh truyền hình, còn lại họ dùng giọng địa phương, khá khó nghe với nhiều người mới chỉ bắt đầu học tiếng Anh.
4.2. Một số sự khác biệt trong cách phát âm Anh – Anh và Anh – Mỹ
Dưới đây là một video ngắn khá hài hước về hai người bạn này nói tiếng Anh – Anh và Anh – Mỹ khác nhau thế nào.
Lược bớt âm tiết trong Anh – Mỹ
Không phải tự nhiên mà người ta gọi dân Mỹ là dân “lười” khi mà trong phát âm, xu hướng của họ là đọc 1 từ sao cho thật nhanh. Chính vì vậy, họ thường lược bỏ các âm tiết. Những chữ như “restaurant”, “chocolate” hay “beautiful”, nếu người Anh tỉ mẩn đọc từng chữ thì người Mỹ ăn bớt âm giữa, là âm không quan trọng thì chữ còn lại có 2 âm.
Cách phát âm âm “t”
Khi Anh – Anh phát âm “t” rõ ràng thì với Anh – Mỹ nếu âm “t” không nằm đầu câu thì hầu hết sẽ biến thành âm “d”. Thay vì nghe là “water” thì mình nghe là “wader”, cách này nếu các bạn nghe và luyện được cách đọc các từ cũng sẽ nhanh hơn
Âm tiết cuối “r”
Đây là một âm đặc trưng của giọng Mỹ. Trong khi người Mỹ phát âm âm “r” hết sức rõ ràng bằng cách uốn lưỡi để tạo độ vồng như trong “car” thì người Anh lại để nó “silent”, không phát âm trừ trường hợp trọng âm rơi vào nó.
Trọng âm
Những từ mượn của Pháp như “garage” thì người Mỹ nhấn âm cuối trong khi người Anh nhấn âm trước đó.
Các từ sau nằm trong số này: adult, ballet, baton, beret, bidet, blasé, brevet, brochure, buffet, café, canard, chagrin, chalet, chauffeur, chiffon, cliché, coupé, croissant, debut, décor, detail, détente, flambé, frappé, gourmet, lamé, montage, parquet, pastel, pastille, pâté, précis, sachet, etc.
Đuôi “ile” và đuôi “ine”
Người Anh có xu hướng đọc thành âm “i” thành “aɪ” trong khi người Mỹ đọc âm “i” này thành /ɪl.
Các trường hợp từ kết thúc bằng các hậu tố -ary -ery -ory -bury, -berry, -mony:
Trong khi người Mỹ vẫn nhấn vào các âm “a”, “e”, “o” của các hậu tố đó thì người Anh hầu như bỏ qua và chỉ giữ mỗi âm “ry” hay “ny” cuối.
4.3. Vậy lựa chọn học theo cách phát âm tiếng Anh nào?
Câu trả lời thực ra rất đơn giản. Lựa chọn học theo kiểu phát âm nào là hoàn toàn tùy thuộc vào bạn, chính bản thân bạn! Việc của bạn là tự hỏi và trả lời thật rõ ràng những câu hỏi nhỏ dưới đây:
- Bạn thấy thích chất giọng nào hơn?
- Giọng nào bạn thấy dễ bắt chước hơn?
- Các bạn bè của bạn thường sử dụng giọng nào để giao tiếp?
- Giọng nói nào bạn thường xuyên bắt gặp trong môi trường học tập hay công việc?
Khi đó Anh – Anh hay Anh – Mỹ không còn là câu hỏi mỗi khi bạn lựa chọn học phát âm nữa. Vì mục đích học tiếng Anh là để sử dụng. Dù bạn có nói tiếng Anh nào với giọng phổ thông thì cộng đồng học tiếng Anh sẽ hiểu bạn.
Một số nhận định cảm quan về giọng Anh – Anh và Anh – Mỹ:
Với giọng Anh – Mỹ
- Nếu bạn nói Anh Mỹ, mọi người nói tiếng Anh sẽ hiểu bạn
- Có nhiều lựa chọn về phim ảnh, game show và các chương trình truyền hình thực tế hơn để học tiếng Anh. Ngành truyền thông của Mỹ sản xuất ra nhiều chương trình đa dạng, hấp dẫn, vui nhộn, lý thú hơn.
- Các tài liệu trên mạng nhiều giọng Anh Mỹ hơn (Ví dụ điển hình là Youtube)
- Có gần 10 lần số người nói giọng Anh Mỹ hơn giọng Anh Anh. Khi bắt gặp 1 người học tiếng Anh, khả năng rất cao là người ta nói Anh Mỹ chứ không phải Anh Anh.
- Người Anh có thái độ bình thường với những người nói Anh Mỹ.
Với giọng Anh – Anh
- Nếu bạn nói Anh Anh, mọi người nói tiếng Anh sẽ hiểu bạn
- Các từ điển Anh-Anh luôn chính xác và học thuật hơn là các từ điển Anh-Mỹ
- Những người nói tiếng Anh Anh thường được cho là rất thông minh, có nền tảng giáo dục rất cao và nhiều đức tính tốt khác
5. Lộ trình học phát âm tiếng Anh chuẩn
5.1. Lựa chọn giọng (accent)
Giọng (còn gọi là accent) khi học tiếng Anh rất quan trọng. Trên thế giới có rất nhiều giọng nói tiếng Anh khác nhau như Anh – Anh, Anh – Mỹ, Anh – Úc,…
Tuy nhiên, với những người học tiếng Anh, chỉ có hai giọng chuẩn là Anh – Anh và Anh – Mỹ. Bạn nên nghe cả hai giọng này và xác định mình sẽ lựa chọn giọng nào để phát âm tiếng Anh chuẩn nhé!
Có hai nguồn để bạn có thể nghe thử hai giọng này:
- BBC: Đây là kênh truyền hình rất nổi tiếng của Anh nên là nguồn giọng Anh – Anh chuẩn bạn có thể tham khảo.
- VOA: Đây là nguồn giọng Anh – Mỹ chuẩn. Bạn có thể nghe rõ từng âm một do biên tập viên ở đây phát âm rất rõ ràng với tốc độ vừa phải.
5.2. Học phát âm chuẩn IPA
IPA là gì?
IPA là từ viết tắt của International Phonetic Alphabet, tức là Bảng Ký hiệu Phiên âm Quốc tế. Bảng này gồm 44 âm, được chia thành nguyên âm và phụ âm, hướng dẫn người học phát âm chuẩn các âm trong tiếng Anh.
Có tất cả 20 nguyên âm, được chia thành nguyên âm đơn và nguyên âm đôi. Phần phụ âm có 24 phụ âm, chia thành phụ âm có rung và phụ âm không rung.
5.3. Tại sao phải học phát âm chuẩn IPA?
Tránh những lỗi phát âm cơ bản
Học phát âm tiếng Anh chuẩn IPA giúp bạn tránh được những lỗi phát âm cơ bản ngay từ khi mới học. Sự thật là có rất nhiều học sinh, sinh viên Việt Nam phát âm tiếng Anh sai dẫn đến không đạt hiệu quả trong giao tiếp. Vì thế, học phát âm tiếng Anh chuẩn IPA giúp bạn phát âm chuẩn như người bản xứ ngay từ khi bắt đầu.
Phân biệt được những âm dễ nhầm lẫn
Trong hệ thống âm tiếng Anh có những âm rất dễ gây nhầm lẫn cho người học như: /ɔː/ và /ɒ/; /ɜ:/ và /ə/,… Học phát âm tiếng Anh chuẩn IPA giúp bạn phân biệt rõ những âm này.
Điều này không chỉ giúp việc giao tiếp đạt hiệu quả cao mà còn cực hữu ích trong kỹ năng nghe.
Giúp bạn đọc được từ điển
Khi đi học bạn đã từng gặp trường hợp cùng một từ nhưng các giáo viên lại đọc theo cách khác nhau không? Và bạn băn khoăn không biết cách nào mới là cách đúng? Bạn muốn đọc từ điển nhưng lại không hiểu phiên âm?
Tất cả những câu hỏi này sẽ được mở ra sau khi bạn học phát âm tiếng Anh chuẩn IPA. Bạn sẽ tự mình tra được cách đọc chuẩn của bất kỳ từ nào mà không phải băn khoăn xem cách đọc của giáo viên nào đúng nữa.
5.4. Học cách nói có trọng âm
Khác với tiếng Việt, mỗi từ trong tiếng Anh đều có trọng âm. Trọng âm áp dụng với từ có 2 âm tiết trở lên, là âm tiết được đọc nhấn mạnh hơn âm còn lại.
Người bản xứ thường nhấn trọng âm mỗi từ rất tự nhiên. Vì thế, nếu muốn phát âm tiếng Anh chuẩn, ngoài cách phát âm của từng âm một, bạn cần chú ý nhấn trọng âm cho các từ.
5.5. Phát âm tiếng Anh đúng ngữ điệu
Tiếng Anh không chỉ có trọng âm của từ mà còn có ngữ điệu của câu. Phát âm tiếng Anh đúng ngữ điệu giúp bạn bày tỏ được cảm xúc của mình và khiến bạn giao tiếp thú vị, thu hút hơn. Rõ ràng chẳng ai muốn nghe một bài nói đều đều phải không nào? Vậy nên hãy tập phát âm tiếng Anh đúng ngữ điệu bạn nhé!
5.6. Luyện nghe và nhận diện âm
Nghe và nói là hai kỹ năng có liên quan mật thiết đến nhau. Vì thế, luyện nghe chính là cách tốt nhất để luyện phát âm và ngược lại. Bạn có thể luyện nghe qua bài hát, phim ảnh, hoặc tin tức, radio, podcast,…
Khi nghe, bạn nên cố gắng tập trung nghe và nhận diện âm của từ đó, đừng chỉ chăm chú đọc phụ đề tiếng Việt, như thế sẽ không hiệu quả.
Một nguồn khác để nghe chính là nghe người không phải bản xứ nói tiếng Anh. Nguồn này không phải để luyện mà nghe để phát hiện lỗi sai phát âm của họ và tránh mắc phải chúng.
5.7. Luyện phát âm tiếng Anh theo từng từ và từng cụm
Khi luyện nói, bạn có thể luyện phát âm từng từ một hoặc theo cụm. Có nhiều cách học, bạn có thể luyện bằng cách nói từng âm, luyện nói chuẩn từng từ hoặc luyện nói theo cụm.
Luyện nói theo cụm như thế nào?
Bạn có thể bắt đầu bằng việc luyện nói các từ quan trọng trong câu trước, ví dụ, khi bạn muốn nói câu: “I want my brother to win”. Đầu tiên, bạn luyện phát âm thật chính xác những từ mang ý nghĩa trong câu (content words): WANT, WANT, WANT; BROther, BROther, BROther; WIN, WIN, WIN.
Sau đó, ghép các từ quan trọng này lại: WANT… BROther…WIN…; WANT… BROther…WIN…; WANT… BROther…WIN…
Cuối cùng là đọc cả cụm, nhớ là những từ không quan trọng thì đọc nhỏ hơn, thấp hơn và ngắn hơn các từ quan trọng: i WANT my BROther to WIN.
Đừng lo lắng nếu ban đầu bạn không thể phát âm đúng từ hoặc cụm tiếng Anh. Trước hết, bạn cần tập trung vào việc tưởng tượng xem mình nên phát âm từ này như thế nào đã. Nói cách khác, bạn cần biết các phát âm của từ đó trong đầu, mặc dù cái miệng chưa hoàn toàn nghe lời bạn.
5.8. Ghi âm giọng nói của mình
Hãy thu lại giọng nói của mình và nghe lại, lúc đó bạn sẽ phát hiện chính xác lỗi phát âm của mình. Lúc đầu, bạn có thể thấy giọng của mình khi phát âm tiếng Anh nghe rất buồn cười, nhưng cứ kiên trì rồi bạn sẽ bất ngờ đấy!
5.9. Tìm hiểu những cụm từ bạn hay phát âm sai
Sau khi thu âm và nghe người không phải bản xứ nói tiếng Anh, hãy chuẩn bị một cuốn sổ và ghi lại những từ hay nhầm lẫn. Cố gắng kiểm tra chúng thường xuyên để hạn chế tối đa mắc phải những lỗi đó bạn nhé!
5.10. Tìm một khoá học phát âm tiếng Anh chuẩn
Nếu bạn là người đi làm hay quá bận rộn không thể tự học hoàn toàn phát âm tiếng Anh, vậy điều cuối cùng bạn cần chính là một khoá học phát âm tiếng Anh chuẩn. Học phát âm chính là nền tảng của học giao tiếp. Vì thế, đừng ngần ngại mà hãy tìm cho mình một khoá học hiệu quả để nâng trình tiếng Anh của mình nhé!
Hy vọng bài viết vừa rồi sẽ là “kim chỉ nam” cho những ai đang muốn có cách phát âm tiếng Anh. Luyện tập thật nhiều rồi một ngày quả ngọt sẽ đến với bạn sớm thôi. Ieltscaptoc.com.vn chúc các bạn học tập tốt.